Veri tabanı türleri arasında yer alan ilişkisel veri tabanı RDBMS olarak tanımlanır. Birbiri ile alakası olan veri noktaları depolanması gerektiğinde ve bunlara erişim gerekli olduğunda ilişkisel veri tabanına ihtiyaç duyulur.
İlişkisel ver tabanında bulunan satır ve sütunlar veri noktalarının bağlantısı için kullanılır. Satırda anahtar ismi verilen kayıtlar yer alırken sütunda veri öznitelikleri bulunur.
İlişkisel Veri Tabanı
İlişkisel veri tabanında iki tablo yer alır. Bu tabloların ortak noktası ise anahtar olarak bilinen kimlik sütunlarıdır. Ortak sütun olma özelliği gösteren kimlik sütunu sayesinde iki tablo arasındaki ilişki anlaşılabilir.
Birinci tabloda müşteri bilgileri yer alır. Veri tabanının her satır için benzersiz bir kimlik atadığı görülür. İkinci tablo ise müşteri siparişlerinden oluşur. Her kayıtta da hangi müşteri sipariş vermiş ise onun kimliği ve sipariş edilen ürünle ilgili bilgiler yer alır. Bu bilgiler siparişin büyüklüğü, rengi, miktarı gibi unsurlardan oluşur.
Şirketler sipariş işleme uygulama yazılımı aracılığı ile veritabanına bir sipariş gönderince veritabanının müşteri sipariş tablosuna yönelmesi söz konusu olur. Bu sayede ürün siparişiyle ilgili bilgiler alınarak müşteri kimliği kullanılır. Deponun doğru ürünü tespit etmesinin ardından da sipariş müşteriye vaktinde teslim edilebilir. Müşteri de ödemesini yapar.
İlişkisel Veri Tabanlarının Yapılandırılması
Fiziksel depolarla ilişkisel veri tabanı modelleri birbirinden farklı yapıda bulunur. İşletmeler ilişkisel veri tabanlarına ihtiyaç duyar. Veri mühendisleri de işletmeler için gerekli olan verilerin toplanıp depolanabilmesi ve bunların analiz edilerek mantıklı sonuçlar çıkarılabilmesi yönünde çalışmalar yapar.
Veri analistleri ve veri bilimcilerin görevi de veri mühendislerinin tasarladığı ilişkisel veri tabanlarını anlamlı içgörülere dönüştürmektir. Veriler toplanıp depolandığında bunlara erişim sağlanması gerekir ve ilişkisel veri tabanı bu görevi yerine getirmektedir. Veri tabanında yer alan veriler önceden birbirileri ile ilişki içindedir.
İlişkisel Model Nedir?
İlişkisel veri tabanını veri tabanı yöneticileri, yazılım geliştiriciler ve son kullanıcılar kullanır. İlişkisel model kavramı açıklanacağı zaman bununla bağlantılı diğer kavramların da bilinmesi zaruridir. Nitelikten söz edilmesi gerekli olduğunda bir varlığın özelliğinden bahsediliyor demektir.
İlişkisel modelde nitelik tabloda yer alan sütunlardan biridir. Veri koleksiyonu olan tablo satır ve sütunlardan meydana gelir. Varlıkların bilgileri depolanacağı zaman ilişkisel model aracılığı ile tablolara ihtiyaç duyulur.
Tablo için gerekli olan plan ilişki şemasıdır. Tabloda yer alacak olan özniteliklerle bu öznitelikler arasındaki bağlantı ilişki şemasında yer alır. Tabloda yer alan öznitelik ise sütundur. Sütunlar alan olarak da belirtilebilir.
Satır ve sütunlar şeklinde düzenlenen veriler ilişki örneğini gösterir. İlişki anahtarı ise tabloda yer alan bir demeti belirsiz şekilde tanımlayan özniteliktir.
İlişkisel Veri Tabanının Çalışması
İlişkisel veri tabanının çalışması veri modeline dayalıdır. Veri analistleri ortak öznitelikler sayesinde birbiri ile bağlantı kuran tablodaki bilgileri sorgulayacağı zaman ilişkisel veri tabanlarına ihtiyaç duyar.
İlişkisel veri tabanlarında bilgi sorgulanacağı zaman ilişkisel veri tabanının birincil bağlantı noktası SQL kullanılabilir. Bazı sağlayıcıların kendi SQL uygulamalarını oluşturabilmesi mümkündür. İlişkisel model türleri üç türlüdür. Birden çoğa model, bire bir model ve çoktan çoğa model olarak adlandırılan ilişkisel modeller birçok faydayı kullanıcıya sunar.
İlişkisel Veri Tabanı Yönetim Sisteminin Özellikleri ve Avantajları Nelerdir?
İlişkisel veri tabanı firmalar için oldukça önemlidir. Faydalı bilgiler elde edileceği zaman farklı tablolarda yer alan bilgilerin birbiri ile bağlantı kurabilmesi için ilişkisel veri tabanına gerek duyulur. İşletmeler küçük, orta ya da büyük ölçekte hizmet veriyor olsa da ilişkisel veri tabanına her halükarda ihtiyaç duyar.
Sektör farkı gözetilmeksizin işletmelerin bu tür uygulamalara ihtiyacı vardır. Erişim izinleri yönetileceği zaman da ilişkisel veri tabanındaki verilerin nasıl yapılandırıldığının önemi ortaya çıkar. İlişkisel veri tabanlarının önemli özelliklerinden biri basit olmalarıdır.
ERP sistemlerinin de ilişkisel veri tabanları üzerine kurulduğu görülmektedir. Kullanıcıların bu özellikler dolayısı ile envanterin yanı sıra müşteri ve daha fazlasını yönetebilmesi kolaylaşmaktadır. Şirketlerin çok sayıda verisi bulunur. Bu verilerin yönetilmesi, düzenlenmesi için ERP ve ilişkisel veri tabanına ihtiyaç vardır.
Şirketlerin ilişkisel veri tabanını kullanmasının sağladığı yararlardan biri de zaman ve para tasarrufu kazandırmasıdır. İşletme düzenli ve verimli kalmak istediğinde bu uygulama işe yarar. İlişkisel veri tabanı sistemlerinde güvenden de söz edilmesi gerekir. Verilere yalnızca yetkili olan kullanıcı erişebilir bu özelliği de sistemi güvenilir yapar.
Ayrıca birden çok kullanıcının bilgileri alabilmek için erişim izni varsa verilere erişmesi mümkündür. Sistemin verileri güncellemesi de erişime engel olmaz. İlişkisel veri tabanı verilerin karmaşıklaştığı durumlarda depolama boyutunu azaltabilmek adına bilgileri yönetebilmektedir.
RDBMS veri tabanlarının önemli bir özelliği de tüm tablolarda tutarlılık sağlamasıdır. Veri bütünlüğü temin edildiğinde de kullanım kolaylığı ve doğruluktan söz edilebilir. Veri tutarlılığı ve ilişkisel model bu açıdan önemlidir.
Her ölçekteki işletme için yararı olan ilişkisel veri tabanının birçok bilgi ihtiyacı karşısında çözüm ürettiği görülür. Stok takibi yapılacağı zaman, e-ticaret işlemleri söz konusu olduğunda, kritik müşteri bilgileri yönetileceği zaman ilişkisel veri tabanından yararlanılmaktadır. 1970’li yıllardan bu yana kullanılan ilişkisel veri tabanı günümüzün değişen koşullarında da önemini korumaya devam etmektedir.
İlişkisel Veri Tabanında Dikkat Edilmesi Gerekenler
İlişkisel veri tabanında zaman içerisinde verilerin artması söz konusu olacağından bakım aşaması zorlaşmaya başlar. Bu durumda da programcılara ve geliştiricilere yeni sorumluluklar yüklenir. Sistemin kurulmasının ardından sürdürülmesi süreçlerinde de maliyet söz konusudur.
İlişkisel veri tabanında her işlemin ayrı bir depolamaya bağlı olması fiziksel bellek gerektiren satır ve sütunlara olan ihtiyacı artırır. Birden fazla sunucu üzerinde bu sistemin kullanılması yapısında değişime yol açacağından veri miktarı fazla ise bu durum bir probleme dönüşebilmektedir. Performansı olumsuz yönde etkileyen bu hal bir problem olarak ortaya çıkar.
İlişkisel veri tabanlarının bir diğer özelliği de verileri tablo şeklinde depolayabilmeleridir. Tablo şeklinde depolayabilme özelliği de nesneler arasındaki karmaşık ilişkiler ağının temsil edilmesini zorlaştırmaktadır.
Birden çok tabloya bağlı olabilen ilişkisel veri tabanında yavaşlama bu sebeple ortaya çıkabilmektedir. Sistemde yer alan çok sayıda tablo ve verinin karmaşa yaratması sebebi ile yavaşlamanın oluşması kaçınılmazdır.
İlişkisel Veri Tabanı Örnekleri
Bazı ilişkisel veri tabanı örnekleri arasında yer alan liste şu şekilde sıralanabilir:
- PostgreSQL,
- SQLite,
- MariaDB,
- MySQL,
- PostgreSQL.
PostgreSQL, açık kaynak lisansıyla kullanılabilen örneklerden biridir. Bu veri tabanı yöneticisi hizmeti ücretsiz verir. Yüksek yazma ve okuma hızına ihtiyaç duyacak olan işletmeler için kapsamlı veri analizleri yapabilen sistem yüksek performans gösterebilme özelliğine de sahiptir.
SQLite
SQLite son uygulamaya gömülü olması sebebi ile hafiftir ve çok sayıda platformun yanı sıra sistemle de uyumludur. Bu sistemin veri tabanının boyutu da sınırlıdır. 32.000 sütun ve 140TB bu sınırları belirler.
MariaDB
Açık kaynaklı olan MariaDB, MySQL’den daha hızlı bir performans sergiler. Ayrıca SQL ve NoSQL’yi tek bir veri tabanında çalıştırabilmektedir.
MySQL
Açık kaynak lisansı ile kullanılabilen MySQL, ACID uyumuna sahiptir. Birden çok depolama motorunu destekleyebilen sistem, yüksek kullanılabilirliğin yanı sıra performansa sahiptir. Bu özellikleri sayesinde de web uygulamalarının yanı sıra geliştirme çalışmaları için de yararlı bir araçtır. ACID olarak adlandırılan ve ilişkisel veri tabanının 4 önemli özelliğini ifade eden kavramlar Atomisite, tutarlılık, izolasyon ve dayanıklılıktır.